Konspirator, bojownik o niepodległość, wybitny mąż stanu, ojciec wolnej Polski. Marszałek Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze o godz. 20.45. Spoczął na Wawelu. Serce zaś w pierwszą rocznicę śmierci, zgodnie z jego ostatnią wolą, złożono w grobie jego matki na wileńskim cmentarzu na Rossie. Jego pogrzeb stał się ogromną manifestacją narodową Polaków.

W czasie uroczystości pogrzebowych na Wawelu prezydent Ignacy Mościcki mówił: „Cieniom królewskim przybył towarzysz wiecznego snu. Skroń jego nie okala korona, a dłoń nie dzierży berła. A królem był serc i władcą doli naszej”.

W polskich dziejach niewiele było postaci o podobnej skali dokonań jak Józef Piłsudski. Marszałek całe swoje życie poświęcił dla Polski i zajmuje naczelne miejsce wśród ojców naszej niepodległości. Taki stosunek do Polski i polskości Piłsudski wyniósł w rodzinnego domu. Patriotyzmu uczyła go matka Maria z Billewiczów i ojciec Józef, który brał udział w powstaniu styczniowym.

Wybuch I wojny światowej komendant potraktował jako szansę na walkę o niepodległość. Stanął na czele utworzonego przez siebie oddziału I Kompanii Kadrowej i wraz z nim przekroczył 6 sierpnia 1914 roku granicę zaboru rosyjskiego z zamiarem wywołania w Królestwie Polskim narodowego powstania.

W lipcu 1917 roku większość legionistów, pod wpływem Piłsudskiego, odmówiła złożenia przysięgi na wierność Austrii i Niemcom. Piłsudskiego aresztowano i uwięziono w twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywał do listopada 1918 roku. Po uwolnieniu z więzienia wrócił do Warszawy. 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna przekazała mu dowództwo nad polskimi wojskami. Otrzymał też misję utworzenia rządu narodowego, a 22 listopada objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa.

Jako Naczelnik skupił się na obronie odzyskanej przez Polskę niepodległości oraz walce o jak najkorzystniejsze granice. 19 marca 1920 roku Piłsudski mianowany został Marszałkiem Polski i jako Wódz Naczelny dowodził podczas wojny polsko - bolszewickiej m.in. w zwycięskiej Bitwie Warszawskiej w sierpniu 1920 roku. Walki z bolszewikami zakończyły się pokojem w Rydze w marcu 1921 roku, na mocy którego Polska odzyskała wschodnią Galicję. Po zwycięskiej wojnie Piłsudski został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Marszałek zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze, pokonany przez chorobę nowotworową. Przy zmarłym zaciągnięto wartę honorową, którą pełnili czterej oficerowie, dwóch podoficerów i dwóch szeregowych. Wykonana ze srebra trumna z ciałem Piłsudskiego wystawiona była w Belwederze 13 i 14 maja. Katafalk przybrany był w purpurowe sukno z godłem Rzeczypospolitej.

15 maja trumnę z ciałem Piłsudskiego przewieziono na lawecie zaprzężonej w sześć koni do katedry św. Jana. Ustawiono ją w nawie głównej świątyni. Tam marszałka żegnały tłumy.

17 maja wieczorem pociąg wiozący ciało Piłsudskiego ruszył do Krakowa, na jego trasie zgromadziły się tysiące ludzi, aby oddać zmarłemu hołd. Pociąg żałobny z trumną Piłsudskiego dotarł do Krakowa w sobotę rano 18 maja. Po dotarciu trumny na wzgórze wawelskie przemówienie ze stopni katedry wygłosił prezydent Ignacy Mościcki.

Szacuje się, że w pogrzebie w Krakowie wzięło udział około 100 tys. osób, kondukt ciągnął się przez kilka kilometrów.

Źródło: Polska Zbrojna, Polonijna Agencja Informacyjna

Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej przygotowało wystawę „Uroczystości pogrzebowe marszałka Józefa Piłsudskiego 1935–1936" : https://bit.ly/3dEpMnH