Uchwalona w 1791 r. na Sejmie Czteroletnim Ustawa Rządowa z dnia 3 maja, nazywana powszechnie Konstytucją 3 Maja, była drugą na świecie, a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą. Uchwalenie Konstytucji miało zapoczątkować naprawę zagrożonej upadkiem Rzeczypospolitej. Wśród zapisów, które miały o tym przesądzać znalazły się m.in. pojęcie „narodu szlacheckiego” zastąpiono pojęciem „naród Polaków”, które obejmowało wszystkie stany.

Konstytucja wprowadzała w Polsce ustrój monarchii konstytucyjnej. Za  religię panującą uznano katolicyzm, tolerując inne wyznania. Zniesiono wolną elekcję, zlikwidowano rodzące anarchię liberum veto i konfederacje, zachowano jednak ustrój stanowy. Cenzus urodzenia szlacheckiego zastąpiono cenzusem posiadania. Mieszczanom zatwierdzono prawo nabywania dóbr i uzyskiwania nobilitacji. Utrzymując poddaństwo, Konstytucja pozbawiała szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych, przyjmując ich „pod opiekę prawa i rządu krajowego”.

Konstytucja weszła w życie 5 maja 1791 r. tym samym znosząc podział kraju na Koronę i Litwę, likwidując istniejące dotąd w obu państwach odrębne instytucje i urzędy centralne. Po raz pierwszy w świecie wprowadzono zasadę odpowiedzialności ministra przed sądem sejmowym za naruszenie praw, a za kierunek polityki rządu – przed królem i sejmem.